МОНГОЛЫН НАМЫН СИСТЕМИЙН ИНСТҮҮЧЛЭЛ

                                                                                                                        Судалгааны тайлан

Монгол Улс хоёр том авторитар дэглэмтэй улсуудын голд ардчилсан дэглэмд амжилттай шилжиж чадсан нь онцгой тохиолдол юм. Энэхүү шилжилтийг амжилттай явуулахад улс төрийн намууд чухал үүрэг гүйцэтгэснийг монголын ардчиллын талаарх судалгаа шинжилгээнүүдэд онцолсоор ирсэн. Зөвхөн монгол ч биш шинээр ардчилалд шилжсэн Латин Америк, Ази төдийгүй дэлхий даяар энэхүү шилжилтийг хийхэд улс төрийн намууд чухал үүрэгтэй оролцжээ. Монгол улс Ардчиллын индексээр 6.5 оноогоор 62 дугаар байрыг эзэлж байна (Economic Intelligence Unit, 2020). Улс төрийн нам хэмээх инстүүц ардчилсан улс төрд хамгийн гол тоглогч юм. Үүнийг судлаач Шатшнайдер (1942) ‘Улс төрийн намууд орчин үеийн ардчиллыг бий болгосон. Иймд орчин цагийн ардчиллыг намуудгүйгээр төсөөлөшгүй’ гэж хэлсэн байдаг. Ардчилсан оронд төрийн эрх мэдэлд хүрэх замаар аливаа улс төр, эдийн засаг, нийгмийн бодлого хэрэгжүүлэх гол суваг нь улс төрийн намууд байдаг. Энэ утгаараа Монгол Улсад цаашид ардчилал тогтвортой төлөвших эсэх нь намын системийн тогтвортой байдлаас ихээхэн хамаарч байна. 

Намын системийн инстүүчлэл нь эрүүл ардчилал төлөвших нэг гол нөхцөл болдог. Монгол Улс ардчилсан тогтолцоонд амжилттай шилжихэд ихээхэн чухал үүрэг гүйцэтгэсэн хүчин зүйлүүдийн тоонд улс төрийн намууд зүй ёсоор тооцогддог. Түүнчлэн намууд ардчиллыг нураахад ч голлох үүрэгтэй байж болохыг судлаачид тэмдэглэж байна. Ялангуяа экстрим, популист улс төрийн намууд ардчиллын инстүүцүүдийг нураах, ухраах хүчин зүйл ч болж чаддаг гэдгийг манайхтай цуг шилжилт хийсэн Унгарын жишээ харуулсан. Дэлхийд намын системийн инстүүчлэлийн талаарх судалгаанууд олноор гарч, ойлголт, агуулга төдийгүй хэмжигдэхүүнүүдийн хувьд ч улам боловсронгуй болж, хөгжсөөр байна. Тэр дундаа шинээр ардчилалд шилжсэн орнууд дахь намын системийн тогтвортой байдлыг хэмжих зорилготой судалгаанууд олон гарсан. 

1995 онд Скотт Мейнвэринг, Тимоти Скалли нар “Ардчилсан инстүүцүүдийг байгуулах нь: Латин Америк дахь намын системүүд” нэртэй бүтээлдээ намын системийн инстүүчлэл хэмээх ойлголтыг анх танилцуулж, Латин Америкийн 12 орны намын системийг шинжилж үзсэн байдаг. Үүнээс хойш шинээр ардчилалд шилжсэн орнууд тэр дундаа хуучин коммунист орнууд дахь намын системийн инстүүчлэлийг шинжилсэн олон төрлийн судалгаа хийгджээ. Энэ дотроос Аурель Круасонт, Филлип Волкел нар 2010 онд Зүүн ба Зүүн Өмнөд Азийн ардчилсан орнууд дахь намын системийн инстүүчлэлийг харьцуулан шинжлэхдээ монголын жишээг анх удаагаа багтаасан юм. Бид энэхүү судалгаанд монгол дахь намын системийн инстүүчлэлийг олон намын тогтолцоонд шилжсэн үе буюу 1990 оноос хойших УИХ-ын ээлжит сонгуулиудаар үечлэн авч үзлээ. Эхний хэсэгт намын систем, намын системийн инстүүчлэлийн талаарх ойлголт ба түүний хэмжигдэхүүнүүдийг тайлбарлана. Харин хоёрдугаар хэсэгт Монгол дахь намын системийн үүсэл хөгжил ба намын системийн инстүүчлэлийг хэмжсэнээ танилцуулна.

Судалгааны тайланг татах

Mongolia’s Dance with Democracy: Some Steps Back and Some Forward

My new article is on the theglobalpost.com with Prof Fernando Casal Bertoa

Last Wednesday, Mongolia held its 8th parliamentary elections since the democratization of the country in 1990. However, these were the first ones to take place amidst a pandemic.

Notwithstanding fears among important sectors of the population and some institutions, including the president who had called for postponing the contest, almost three-quarters of the population turned out to vote with great normality.

The post-communist Mongolian People’s Party (MPP), which had already gained a constitutional majority at the last 2016 parliamentary elections, won again by a landslide.

The party acquired 62 of the 76 seats in parliament, while the main opposition party, the liberal-conservative Democratic Party (DP), won just 11. The other three seats went to an independent candidate and two social-democratic parties. Thirteen 13 of the 76 seats went to female candidates, the highest number since the first democratic elections 30 years ago.

On the one hand, MPP’s victory was favored by the good management of the pandemic. Despite Mongolia’s proximity to China, MPP has managed to keep the number of infections low with just 219 cases, all of them coming from abroad. No one died from the virus in the country. This, in comparison with other more economically developed countries such as the US, UK, or Italy, has been considered an enormous success.

Please read from this link.